Vatandaştan sonra kamu da dolarize oluyor

Türkiye Hazinesi görülmemiş bir hızda borçlanıyor. Üstelik yurtdışı piyasalardan olduğu gibi yurtiçi piyasalardan da döviz ve altın cinsi borçlanmayı hızla artırıyor. Hem dış hem de iç borçlanma sonucu merkezi yönetim borçlarının döviz oranı yüzde 53.1’e ulaştı.

Hazine yurtiçi piyasalardan döviz ve altın cinsi borçlanmayı 2000’li yıllarda bırakmıştı. Mali disiplin sağlamak amacıyla 2012 yılı itibarıyla iç piyasalardan sadece TL borçlanıldı. 2017 yılına gelindiğinde bu strateji terk edildi. 2019’da ise yurtiçi piyasalardan döviz ve altın cinsi borçlanmayı hızlandıran Hazine’nin 2020 Nisan sonu itibarıyla iç borç stokunun 139.5 milyar liralık kısmı (20 milyar dolar) döviz ve altın cinsi borçlardan oluşuyor.

2001 KRİZİ DÜZEYİNDE

Döviz cinsi iç borçlanmanın literatürde “ilk veya orijinal günah” olarak tanımlandığını ifade eden Hazine ve bankacılık uzmanı Kerim Rota, hem güven eksikliği hem de yabancı yatırımcının hızlı çıkışıyla ekonominin dolarize olduğunu söyledi. Rota, “Vatandaş ve şirketler daha fazla döviz aldı. MB rezervlerini kaybetti. Türk Lirası’na ilgi düşünce döviz ve altın geri döndü. İlla yapmaları gereken bir şey değildi ama yapmaya tercih ettiler” dedi.

Merkezi hükümetin borçlarının döviz oranının 2001 krizi düzeyine çıktığına dikkat çeken Ekonomist Dr. Murat Kubilay ise, “Görüyoruz ki hükümet de vatandaşın birikimlerini döviz cinsi tutmasına şaşırmamış, içeriden döviz borçlanmaya başlamış. Bu durum vatandaştan sonra hükümetin de dolarizasyona uğraması olarak nitelenebilir” yorumunu yaptı.

BRÜT BORÇ STOKU 1.5 TRİLYONU AŞTI

Hazine istatistiklerine göre, 2018 sonunda yurtiçi piyasalardan 5.8 milyar lira tutarında (1.1 milyar dolar) döviz ve altın cinsi borçlanıldı. İçerden dövizle borçlanma 2019’da çok hızlı arttı ve yılsonunda 86.5 milyar liraya (14.5 milyar dolar) çıktı. Hazine’nin nisanda yaptığı ihalelerle, döviz cinsi iç borç stoku 139.5 milyar liraya (20 milyar dolar) çıktı. Merkezi Yönetim’in brüt borç stoku nisanda 1 trilyon 575 milyar lira oldu. 739.5 milyar lirası TL, 836.1 milyar lirası ise döviz cinsi borçlardan oluşuyor.